हृदयरोग कोणकोणत्या रूपाने प्रकट होऊ शकतो?

• अचानक मृत्यू -हृदय अचानक थांबते.
  अंजायना -हृदयाच्या प्रमुख तीन रक्तवाहिन्यांपैकी कोणतीही एक किंवा अधिक रक्तवाहिनी बंद झाल्याने हृदयाच्या काही भागाला अपुरा रक्तपुरवठा होतो.

त्यामुळे चालतांना किंवा श्रम करतांना हृदयाच्या आसपास वेदना उठतात (छातीत, डाव्या हातात, दोन्ही हातांत, मानेत, जबड्यात, हनुवटीत) आराम केल्यावर काही मिनिटांनी वेदना थांबते.

• हार्ट अटॅक - हृदयाची रक्तवाहिनी अचानक बंद झाल्याने हृदयाच्या काही भागाचा रक्तपुरवठा पूर्णपणे थांबतो व हृदयाचा तेवढा भाग निकामी होतो. छातीत तीव्र वेदना होतात, ज्या ३० मिनिटांपेक्षा जास्त वेळ सुरू राहतात. सोबत घाम, उलट्या, थकवा, अनेकदा पोटातील गॅसेस किंवा ऍसिडिटी, छातीतील स्नायुंचे दुखणे, किंवा काळजीमुळे काहीशा अशाच प्रकारचे दुखू शकते. तर कधी कधी हार्ट अटॅक पूर्णपणे वेदनारहित असू शकतो (सायलेंट इन्फार्क्‍शन), या कारणांनी रूग्ण व डॉक्टर दोघांनाही हा बरेचदा फसवतो.
• हृदयाचा पंप कमजोर होणे - श्रम करतांना दम लागणे, किंवा बिछान्यात झोपल्यावर दम लागणे, पायावर सूज.
• हृदयगती अनियमित - छातीत धडधड होते, नाडीचे ठोके अनियमित किंवा खूप वेगाने पडतात.
• हार्ट ब्लॉक - हृदयाची गती अचानक खूप कमी (३० - ४० प्रती मिनिट) अशी होते. चक्‍कर येणे, बेशुध्द पडणे.

हृदयरोगासाठी तपासण्या

• हिस्टरी (रोग्याने दिलेली माहिती, रोगाची शंका त्रासाचे वर्णन) छातीतले दुखणे इतर अनेक कारणांनी देखील निर्माण होऊ शकते. छातीतील प्रत्येक दुखणे हृदयरोगामुळे नसते.
• शारीरिक तपासणी - डॉक्टर द्वारा केलेली शारिरीक तपासणी
• इ. सी. जी. - आरामात झोपवून. अंजायन असतांना १०० इ. सी. जी. ही परीक्षा पुरेशी संवेदनाक्षम नाही. ३० टक्‍के अनेकदा रोग असूनही इ. सी. जी. मधे काहीही रोग हार्ट अटॅक असताना आढळत नाही. उलट इ. सी. जी. मधले काहीबदल - ८० टक्‍के असे आहेत, की ते हृदयरोगाशिवाय अन्य कारणांमुळेही होऊ शकतात. इ. सी. जी. ने रोगनिदान होत नसल्यास पुढील टेस्ट करतात.

रक्तवाहिन्यांचे फोटो. रक्तवाहिन्यांची रोग शोधण्याची संवेदनक्षमता १०० ऽ मानली जाते, पण हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांचे तात्कालिक आकुंचन (कोरोनरी स्पाजम) व हृदयाच्या सूक्ष्म रक्तवाहिन्यांचा रोग हे हृदयरोग असूनही कोरोनरी अँजिओग्राफी नॉर्मल येते.

डॉ. अभय बंग ह्यांच्या ’माझा साक्षात्कारी हृदयरोग’ ह्या पुस्तकात लिहिले आहे,
“माझ्या हृदयरोगाच्या निदानाने मला बरेच दिवस चकवलं होतं. याबद्दल मला फार विषाद व अपराधी भावना होती. एक दिवस ‘लासेन्ट’ या जगप्रसिध्द वैद्यकीय जर्नलचा वार्षिक विशेषांक हृदयरोगावर आला. या अंकाचे अतिथी संपादक हे हृदयरोगावरचे जागतिक तज्ञ मानले जातात. त्यांनी लिहिलं होतं, ‘गेल्या वर्षी मला जेव्हा हार्ट अटॅक आला, तेव्हा छातीत दुखत असूनही वैद्यकीय निदान करून मदत घ्यायला मी ७२ तास उशिर केला.

माझ्या या मूर्खपणामुळे मला फार अपराधी वाटत होतं. म्हणून मी गेल्या काही वर्षात हार्ट अटॅक आलेल्या जगातील प्रमुख १० हृदयरोग तज्ज्ञांना त्यांचा अनुभव विचारला. दहा पैकी दहाही तज्ज्ञांनी स्वतःचं वैद्यकीय निदान चुकवलं होतं, टाळलं होतं व उपचारात दिरंगाई केली होती’.”